Centrum logopedyczne Meritum

Rozwój mowy jest procesem uwarunkowanym genetycznie. Dla właściwego jej rozwoju wymagane są jednak nie tylko wrodzone właściwości organizmu, ale przede wszystkim odpowiednie środowisko, w którym przebiega rozwój dziecka.  To właśnie kontakty społeczne powodują konieczność posługiwania się słowem, a co za tym idzie następuje proces przygotowywania narządów (krtani, języka, warg, podniebienia) do funkcji mowy.  

Mowa rozwija się etapami w ciągu pierwszych 5 - 6 lat. U przeciętnie rozwijających się dzieci w normie intelektualnej i z prawidłowo rozijającym sie słuchem etapy te przebiegają niemal tak samo. Dokonując wiec diagnozy prawidłowości rozwoju mowy dziecka opieramy się na przyjętych w logopedii prawidłowościach.

 

Według L. Kaczmarka rozwój mowy w okresie postnatalny można podzielić na cztery etapy:

1. okres melodii (od urodzenia do 1 roku życia),

• krzyk i płacz (0 - 3m. ż.)

• głużenie (3 - 6 m. ż.)

• gaworzenie (6 - 9/12 m.ż.)

2. okres wyrazu (od 1 do 2 roku życia),

3. okres zdania (od 2 do 3 roku życia),

4. okres swoistej mowy dziecięcej (od 3 do 7 roku życia).

 

Okres melodii

0 - 3 m. ż. - krzyk i płacz mają charakter symptomu. Dziecko robi to w sposób nieświadomy - jeśli coś mu dolega wówczas płacze bądź krzyczy

 

Ok. 3 miesiącu życia pojawia się odruch bezwarunkowy tzw. głużenie (gruchanie), które jest jednakowe na wszystkich kontynentach oraz występuje u dzieci głuchych. Głużenie charakteryzuje się wydawaniem przez niemowlę różnych dźwięków realizowanych przypadkowo. Są to głównie głoski tylnojęzykowe oraz zwarte, zdarzają się również wargowe. Gruchanie występuje wówczas, gdy dziecko jest zadowolone i odprężone.

 

Około 6 miesiąca dziecko przechodzi w kolejną fazę rozwojową, a mianowicie w okres gaworzenia. Gaworzenie jest odruchem warunkowym i charakteryzuje się zamierzonym wydawaniem i powtarzaniem dźwięków. Na początku tego okresu pojawiają się pierwsze sylaby (ma, ta, ba, później: ma - ma, ta - ta, ba - ba), które dziecko powtarza wielokrotnie, ale nie przypisuje im konkretnego znaczenia. Z końcem pierwszego roku życia wypowiada już 2 - 3 wyrazy (mama, baba, tata). Wchodząc w kolejny etap rozwoju mowy, dziecko rozumie już wiele i potrafi spełniać proste polecenia.

Płacz i krzyk z symptomu przekształca się w sygnał. Jest wolicjonalny

 

Okres wyrazu

Dziecko potrafi wypowiedzieć wszystkie samogłoski z wyjątkiem nosowych „ą”, „ę” oraz spółgłoski:

wargowe p, b, m;

przedniojęzykowo - zębowe: t, d, n;

tylnojęzykowe k, g i

środkowojęzykowe ś, a czasami też ć.

Pozostałe spółgłoski zastępuje innymi, podobnymi.

W tym okresie cechą charakterystyczną jest to, iż dziecko wypowiada tylko pierwszą lub ostatnią sylabę wyrazu. Wyraz pełni w tym momencie funkcję zdania. 

 

Okres zdania

Dziecko używa następujących głosek:

wargowe p, pi, b, bi ,m mi;

wargowo - zębowe: f, fi, w, wi;

przedniojęzykowo - zębowe: t, d, n;

środkowojęzykowe: ś, ź, ć, dź, ń, ki, gi;

tylnojęzykowe: k, g, ch;

przedniojęzykowo – dziąsłowe: l.

Z końcem tego okresu mogą pojawić się również głoski: s, z, c, a także: sz, ż, cz, dż.

 

Okres ten charakteryzuje się tym, iż dziecko nie potrafi wyartykułować niektórych głosek, ale wie jak dana głoska powinna brzmieć i jest w stanie wyróżnić ją w wyrazie.

 

Dziecko tworzy dwuwyrazowe zlepki zdań np. „baba koko” – które w konkretnej sytuacji są komunikatywne dla odbiorcy. Wraz z biegiem rozwoju, zlepki wyrazowe przekształcane są w równoważniki zdań. Znaczenie ich jest już bardziej przejrzyste, ale nadal są ściśle powiązane z kontekstem sytuacyjnym.

 

Okres przyswajania podstaw systemu językowego kolejno:

ok.. 18. m.ż. - wypowiedzi 2-wyrazowe

składnia

fleksja rzeczownika

fleksja czasownika

odmiana przez przypadki do 2 r. ż.

liczba mnoga

rodzaj

kategoria osoby - dominuje 2. i 3., 1. os. pojawia się ok.. 24 m. ż.

opanowanie czasu teraźniejszego