Gimnastyka buzi i języka
Sprawne narządy mowne: wargi, policzki, język, żuchwa, podniebienie miękki są, obok słuchu, podstawą prowaidłowej artykulacji głosek. W wieku przedszkolnym dzieci doskonalą swoją wymowę, dlatego serdecznie zachęcam do wspomagania ich w tej ciężkiej pracy, poprzez wspólne zabawy, których propozycję przedstawiam poniżej.
Ćwiczenia usprawniające wargi
-
Balonik - nadymanie policzków, usta ściągnięte (dla urozmaicenia bawimy się w baloniki, które pękają przekłute palcami ).
-
Całuski - cmokamy posyłając do siebie buziaki.
-
Niejadek - usta wciągamy w głąb jamy ustnej.
-
Zmęczony konik - parskanie wargami.
-
Podwieczorek pieska - chwytanie ustami drobnych cukierków, chrupek, kawałków skórki chleba, itp.
-
Kto silniejszy? - napinanie warg w pozycji rozciągniętej. Dwie osoby siedzące naprzeciw siebie trzymają ustami kartkę papieru i każdy ciągnie w swoją stronę. Uwaga - dajmy dziecku szansę wygrania zawodów.
-
Rybka - powolne otwieranie i zamykanie warg tworzących kształt koła, zęby "zamknięte"
-
Świnka - wysuwanie obu warg do przodu, udając ryjek świnki.
-
Wąsy - wysuwanie warg jak przy wymawianiu u, położenie na górnej wardze słomki lub ołówka i próby jak najdłuższego utrzymania.
-
Drzwi do domu - buzia to domek krasnoludka, a wargi to drzwi do domku. Pokaż jak wargi ściągnięte do przodu, otwierają się i zamykają.
-
Straż pożarna - wyraźne wymawianie samogłosek w parach: e o, i u, a u
-
Suszarka - utrzymywanie przy pomocy warg słomki, wciąganie powietrza nosem, wydychanie przez słomkę na dłoń (odczuwanie ciepłego powietrza).
-
Pojazdy - naśladowanie poprzez wibrację warg warkotu motoru, helikoptera. itp.
Ćwiczenia usprawniające język (pionizacja)
-
Dotykamy palcem lub zimną łyżeczką podniebienia tuż za górnymi zębami, nazywając je zaczarowanym miejscem, parkingiem itp., w którym język (krasnoludek, samochód) powinien przebywać, gdy mamy zamkniętą buzię.
-
Przytrzymywanie czubkiem języka przy podniebieniu rodzynek, pastylek pudrowych, cukierków halls (z wgłębieniem w środku) itp.
-
Zlizywanie nutelli, mleka w proszku itp. z podniebienia przy szeroko otwartych ustach.
-
Konik jedzie na przejażdżkę - naśladowanie konika stukając czubkiem języka o podniebienie, wydając przy tym charakterystyczny odgłos kląskania.
-
Winda - otwórz szeroko buzię, poruszaj językiem tak, jakby był windą - raz do góry, raz do dołu.
-
Karuzela - dzieci bardzo lubią kręcić się w koło, twój język także. Włóż język między wargi a dziąsła i zakręć nim raz w prawą, raz w lewą stronę.
-
Chomik - wypycha policzki jedzeniem, a ty pokaż jak można wypchnąć policzki językiem, raz z prawej raz z lewej strony.
-
Malarz - maluje sufit dużym pędzlem. Pomaluj pędzlem (językiem) swoje podniebienie, zaczynając od zębów w stronę gardła.
-
Młotek - wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa.
-
Żyrafa - ma długą szyję, wyciąga mocno szyję do góry. Otwórz szeroko usta i spróbuj wyciągnąć język do góry, najdalej jak potrafisz.
-
Słoń - ma długą trąbę i potrafi nią wszędzie dosięgnąć. Ciekawe czy potrafisz dosięgnąć językiem do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej i lewej strony.
Dla urozmaicenia ćwiczeń warto wykorzystać programy i filmy udostępnione w Internecie

Ćwiczenia żuchwy
-
Zamykanie i otwieranie domku - szerokie otwieranie ust, jak przy wymawianiu głoski a, zęby są widoczne dzięki rozchylonym wargom.
-
Grzebień - wysuwanie żuchwy, zakładanie i poruszanie dolnymi zębami po górnej wardze. Cofanie żuchwy, zakładanie i poruszanie górnymi zębami po dolnej wardze i brodzie.
-
Krowa - naśladowanie przeżuwania.
-
Guma do żucia - żucie gumy lub naśladowanie
Ćwiczenia podniebienia miękkiego
-
Chory krasnoludek - kaszlenie
-
Balonik - nabieranie powietrza ustami, zatrzymanie w policzkach, następnie wypuszczanie nosem.
-
Biedronka, parasol, sukienka itp. - przysysanie kolorowych kółeczek poprzez wciąganie powietrza przez rurkę i przenoszenie na obrazek biedronki...
-
Śpioch - chrapanie na wdechu i wydechu.
-
Kukułka i kurka - wymawianie sylab:
ku - ko, ku -ko,
uku - oko, uku - oko,
kuku - koko, kuku - koko.
Ćwiczenia oddechowe i fonacyjne
-
zdmuchiwanie kawałka papieru z gładkiej powierzchni,
-
zdmuchiwanie kawałka papieru za pomocą słomki z chropowatej powierzchni,
-
dmuchanie przez słomkę na kulki styropianu umieszczone w kubeczku,
-
dmuchanie na piórko, piłeczkę ping-pongową, waciki, kawałki papieru,
-
dmuchanie wacików ustawionych w szeregu – wyścigi samochodów,
-
dmuchanie na watki obiema dziurkami nosa, a następnie przytykanie na przemian jednej z dziurek nosa,
-
chuchanie na „zmarznięte ręce” oraz „gorącą zupę”,
-
wąchanie kwiatków, napojów,
-
dmuchanie na wiszące na sznurkach watki, piórka, kokardki,
-
dmuchanie na wiatraczek,
-
pompowanie baloników,
-
gwizdanie,
-
puszczanie baniek mydlanych,
-
dmuchanie do naczynia z wodą przez rurkę,
-
rozdmuchiwanie wacików.
Ćwiczenia oddechowo-fonacyjne
-
Wymawianie na jednym wydechu samogłosek:
aaaaaa
ooooo
uuuuu
eeeee
iiiii
yyyyy
-
Łączenie po 2 samogłoski:
aoaoaoaoao
eoeoeoeoeo
iuiuiuiuiu
uauauauaua
-
Śpiewanie samogłoski e wodząc palcem po muszli ślimaka (robimy to na jednym wydechu):
-
głosem ciągłym eeeeeeeee
-
głosem przerywanym e e e e e e e e
-
-
Naśladowanie:
szumu wiatru:
jesiennego chłodnego – przedłużona artykulacja głoski ssssssssss
zimowego lodowatego – przedłużona artykulacja głoski wwwwwww
wiosennego ciepłego – przedłużona artykulacja głoski fffffffff
letniego gorącego – przedłużona artykulacja głoski hhhhhhh
-
Naśladowanie śmiechu różnych ludzi – ćwiczenie rozruszające przeponę:
staruszki: che che che
kobiety – jasny: cha cha cha
mężczyzny – tubalny: cho cho cho
dziewczynki – piskliwy: chi chi chi
chłopca – hałaśliwy: cha cha cha
Warto pamiętać o ćwiczeniach słuchowych. Proponuję do tego rodzaju ćwiczeń wykorzystać nagrania odgłosów lub odgadywanie znanych odgłosów słyszanych w otoczeniu.
Poniżej zamieszczam przykładowe nagranie zaczerpnięte z wydania "Dźwięki otoczenia" wydawnictwa Harmonia